Νικόλαος Φουντάς, μεταπτυχιακή εργασία στο μάθημα « Ευεργετισμός και Έλληνες της Διασποράς», Πολιτική Επιστήμη και Ιστορία –Πάντειο Πανεπιστήμιο, Ιούλιος 2023.
Από τη Βλάστη της Κοζάνης στην Τανζανία : Το επιχειρηματικό και κοινωφελές έργο του Χριστόδουλου Γαλανού.
Πρόλογος
Η παρούσα εργασία επιχειρεί να μελετήσει την επιχειρηματική και κοινωφελή δραστηριότητα του Χριστόδουλου Γαλανού. Στις πρώτες δύο ενότητες θα γίνει λόγος για το ιστορικό και οικονομικό πλαίσιο μέσα στο οποίο έδρασε ο Χριστόδουλος Γαλανός. Θα μιλήσει για την εγκατάσταση των Ελλήνων στην Τανζανία , τη δημιουργία και την εξέλιξη της ελληνικής κοινότητας αλλά και την οικονομική δραστηριότητα που ανέπτυξαν οι έλληνες στην ευρύτερη περιοχή. Για τη μελέτη των εν λόγω θεμάτων θα πρέπει να απαντήσουμε σε μία σειρά από ερωτήματα: Πότε πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες μετακινήσεις των ελλήνων στην Τανζανία ; Πότε και σε ποιες περιοχές δημιουργήθηκαν οι πρώτες ελληνικές κοινότητες ; Ποια ήταν η εξέλιξη των ελληνικών κοινοτήτων ; Πώς επέδρασε η ανεξαρτησία της Τανζανίας στην παρακμή της ελληνικής κοινότητας ; Ποιες οικονομικές δραστηριότητες ανέπτυξαν οι έλληνες της Τανζανίας ;
Το επόμενο μέρος της εργασίας θα μιλήσει για το επιχειρηματικό και κοινωφελές έργο του Χριστόδουλου Γαλανού. Για τη μελέτη των εν λόγω θεμάτων θα πρέπει να απαντήσουμε σε μία σειρά από ερωτήματα: Ποιες επιχειρηματικές δραστηριότητες ανέπτυξε ο Γαλανός στην Τανζανία και στην Κένυα ; Η ευεργετική δραστηριότητα του είχε οικουμενικό χαρακτήρα ; Πώς μερίμνησε για την εύρυθμη λειτουργία των ευεργετημάτων του ; Ποια ήταν η κοινωνική –πολιτική παρουσία του στην Τανζανία και στο Ναϊρόμπι ; Ποια ήταν η αναγνώριση της πολιτείας, των συλλόγων και εν γένει των θεσμών που υπήρξαν φορείς της ευεργετικής προσφοράς του; Η συλλογή των στοιχείων για την επιχειρηματική και ευεργετική δραστηριότητα του βασίστηκε σε τέσσερεις πηγές : στο προσωπικό του αρχείο, στα θεσμικά αρχεία, στον Τύπο καθώς και στα συναφή ελληνικά και διεθνή ΜΜΕ .Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω όχι μόνο την επιβλέπουσα καθηγήτρια μου κυρία Ματούλα Τομαρά- Σιδέρη αλλά και την κυρία Ελένη Γκίνου για τη διαθήκη , το κληροδότημα και εν γένει τις πληροφορίες που μου παραχώρησε για τη ζωή και το έργο του Χριστόδουλου Γαλανού.
Iστορικό πλαίσιο
Η ελληνική παρουσία στην Τανγκανίκα άρχισε από τα τέλη του 19 αιώνα . Πληθυσμιακά ο αριθμός της ελληνικής παροικίας δεν ήταν μεγάλος ωστόσο οι έλληνες κατόρθωσαν να ανέλθουν κοινωνικά και οικονομικά στην περιοχή. Η ελληνική παροικία στο απόγειο της , τη δεκαετία του ‘ 50 αριθμούσε 2.000 άτομα. Οι περισσότεροι από τους Έλληνες της Τανγκανίκας ήταν πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, Κρητικοί και άλλοι νησιώτες. Ο πρώτος Έλληνας που εγκαταστάθηκε στην περιοχή ήταν το 1892. Ονομαζόταν Κώστας Μεϊμαρίδης, ήταν από την Τένεδο και ακολουθούσε με τις πραμάτειες του το γερμανικό εκστρατευτικό σώμα. Ήταν ο πρώτος άνθρωπος που φύτεψε καφέ στη Βόρεια Τανζανία. Επιπλέον ένας από τους πρώτους που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Τανζανίας ήταν ο Ευάγγελος Μαντζούνης. Ο Ευάγγελος Μαντζούνης είχε στην Τάνγκα το ξενοδοχείο «Planters».[1]
Οι πρώτες κοινότητες που δημιουργήθηκαν στην Τανζανία ήταν στο Μόσι το 1909 και στην Αρούσα το 1929, ενώ ακολούθησαν η Ιρίνγκα, η Τάνκα, το Νταρ ες Σαλάμ και η Κιμάμπα. Οι Έλληνες σταδιακά έφτιαξαν σχολεία, αρχικά στην περιοχή του Κιλιμάντζαρο, στο Μόσι και στην Αρούσα. Μετά το 1961 με την ανεξαρτησία της Τανζανίας δρομολογήθηκαν εξελίξεις που επηρέασαν αρνητικά τη ζωή της ελληνικής παροικίας. Οι Έλληνες καθώς ασχολούνταν με την αγροτική παραγωγή, βίωσαν τις συνέπειες της οικονομικής πολιτικής που υιοθετήθηκε από το ανεξάρτητο πλέον κράτος. Στα κύματα των εθνικοποιήσεων, από το 1967 έως το 1973, έχασαν την περιουσία τους όσοι καλλιεργούσαν αγαύη και καφέ, αλλά και οι ιδιοκτήτες βιομηχανιών. Οι μόνοι που εξαιρέθηκαν ήταν όσοι καλλιεργούσαν καπνά στην Ιρίνκα. Το μεγαλύτερο μέρος των ελλήνων της Τανζανίας μετανάστευσε στην Αυστραλία, τη Μεγάλη Βρετανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ κάποιοι επαναπατρίστηκαν στην Ελλάδα. Όσοι παρέμειναν προσπάθησαν να ασχοληθούν με άλλους τομείς της οικονομίας. Μετά το ‘80 και το ‘90 κάποιοι πήραν πίσω τα κτήματά τους, αλλά με κάποια μορφή μίσθωσης, δηλαδή δεν έγιναν ιδιοκτήτες, απλώς νοίκιασαν τα κτήματα από το κράτος.[2]
Οικονομικές δραστηριότητες
Από το 1890 μέχρι το 1960 οι Έλληνες της Τανζανίας αναδείχθηκαν στο εμπόριο βοοειδών , στην κατασκευή σιδηροδρομικών γραμμών αλλά και στην καλλιέργεια της αγαύης. Το 1884 οι Γερμανοί συμπεριέλαβαν στις κτήσεις τους την Τανζανία. Η Γερμανία στην προσπάθεια της να εδραιώσει την κυριαρχία της στην περιοχή αποφάσισε να δημιουργήσει σιδηροδρομικό δίκτυο. Ωστόσο οι άσχημες καιρικές συνθήκες ,οι ασθένειες και η ιδιομορφία του εδάφους καθιστούσαν αδύνατη την υλοποίηση περάτωσης των σιδηροδρομικών γραμμών .Η υλοποίηση του έργου θα αποτύγχανε δίχως της συμβολή των ελλήνων εργολάβων. Οι έλληνες είχαν προϋπηρεσία σε αντίστοιχα έργα που είχαν πραγματοποιηθεί στη Μικρά Ασία και στο Κέρας της Αφρικής (Τζιμπουτί, Σομαλία). Οι πρωτοπόροι Έλληνες κατασκευαστές ήταν ο Αλέξανδρος Σκούταρης , ο Σταμάτης Εμμανουήλ , ο Δημήτρης Καπετσάκος και ο Δημήτρης Γιαννίκος χρησιμοποιώντας μικρότερους εργολάβους και πλήθος ελλήνων και ντόπιων εργατών.[3] Αφού ολοκληρώθηκαν οι
εργασίες κατασκευής των σιδηροδρομικών γραμμών οι έλληνες επιδόθηκαν στην αγροτική παραγωγή. Οι πλημύρες , η ασθένεια από τη μύγα τσετσέ και η εξέγερση των Μάτζι Μάτζι το 1905 εναντίον της γερμανικής αποικιοκρατίας αποτέλεσαν ανασταλτικούς παράγοντες στην εισροή Ευρωπαίων στην περιοχή
Οι έλληνες κατάφεραν να πάρουν κτήματα και να καλλιεργήσουν αγαύη και καφέ.[4] Τον Απρίλιο του 1936 στην Τανγκανίκα οι Γερμανοί είχαν 40 κτήματα σιζάλ, οι Έλληνες 29 ,οι Βρετανοί 24 και οι Ασιάτες 22. Οι βρετανικές φυτείες χρηματοδοτούνταν από εξωτερικά κεφάλαια ενώ τα ελληνικά και τα ασιατικά κτήματα χρηματοδοτούνταν με τοπικά κεφάλαια, μία διάκριση μεταξύ μητροπολιτικού και τοπικού κεφαλαίου που αργότερα απέκτησε πολιτική σημασία. [5] Το 1953 στην Τανγκανίκα υπήρχαν 52 έλληνες ιδιοκτήτες σχοινοκτημάτων . [6] Το 1956 οι Έλληνες κατείχαν στην Τανκανίκα το μεγαλύτερο ποσοστό στην παραγωγή σιζάλ σε σχέση με τις άλλες εθνικότητες. Οι Έλληνες ήταν υπεύθυνοι για το 32% της παραγωγής , οι Βρετανοί για το 31% , οι Ασιάτες για το 24% , οι Ελβετοί για το 9% , οι Ολλανδοί για το 2% ,οι Ιταλοί για το 0,8% και οι Γερμανοί για το 0,6%. Ο μόνος αφρικανός ιδιοκτήτης κτήματος πέθανε στις αρχές τις δεκαετίας του 1950 και κανένας Αφρικανός δεν τον διαδέχθηκε . To 1956 σημειώθηκε κάποια (μη φυτεία) καλλιέργεια σιζάλ από Αφρικανούς που αντιστοιχούσαν στο 0,55% της παραγωγής.[7]
Επίσης οι Έλληνες στα βόρεια της Τανζανίας ασχολήθηκαν με την καλλιέργεια του καφέ και στα νότια με τον καπνό. Ο Κωνσταντίνος Μειμαρίδης και ο Καπαράκης πρότειναν στον αρχηγό του γερμανικού στρατού την ιδέα να καλλιεργήσουν σχοινοκτήματα. Ο Καπαράκης ερχόμενος από το Χάρραρ της Αβησσυνίας είχε εμπειρία με την καλλιέργεια του καφέ. Στην περιφέρεια του Μόσι υπήρχαν δεκαεννέα έλληνες ιδιοκτήτες καφεδοκτημάτων ( Κώστας Ελευθερίου, Χήρα Σαγάλα, Κλεάνθης Παπαδόπουλος, κ.α). Επίσης στην περιφέρεια της Αρούσας υπήρχαν είκοσι ένα έλληνες ιδιοκτήτες καφφεδοκτημάτων( Βλαδίμηρος Μιχαηλίδης, Κυπριανός Φέρρος, Ιωάννης Ιωαννίδης κ.α). Τα ελληνικά καφφεδοκτήματα στην Τανγκανίκα παρήγαγαν 60.000 σάκους με 3.000 τόνους καφέ ετησίως δηλαδή 9.000 λίρες της Αγγλίας .[8]
Παραδειγματικές προσωπικότητες
Όπως προαναφέραμε στην Τανγκανίκα υπήρχαν αρκετοί έλληνες που αναδείχθηκαν στην κατασκευή του σιδηροδρομικού δικτύου, στην καλλιέργεια της αγαύης και στην καλλιέργεια του καφέ. Ανάμεσα στους έλληνες επιχειρηματίες της Τανζανίας ξεχωρίζει ο οικουμενικός ευεργέτης Χριστόδουλος Γαλανός. Ο Χριστόδουλος Γαλανός γεννήθηκε το 1880στην κωμόπολη Βλάστη Κοζάνης. Οι γονείς του ήταν ο Γεώργιος (γνωστός επίσης και ως «Γούσιας») και η Πηνελόπη Γαλανού. Αρχικά ο νεαρός βλαστιώτης αναζήτησε την τύχη του στη Θεσσαλονίκη , όπου εργάσθηκε σε ωρολογοποιείο. Σε ηλικία 16 χρόνων έφυγε για το Πορτ Σάιντ της Αιγύπτου. Εκεί, εργάστηκε για κάποιο διάστημα σε ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, όπου έμαθε για πρώτη φορά την ύπαρξη της Γερμανικής Ανατολικής Αφρικής .[9]
Στην έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα ο Γαλανός επέστρεψε στη Μακεδονία και εντάχθηκε στα ελληνικά αντάρτικα σώματα τα οποία αντιμετώπιζαν τις συμμορίες του Τσακαλάρωφ και των άλλων Βουλγάρων οπλαρχηγών. [10] Το 1907 ο Χριστόδουλος Γαλανός εγκαταστάθηκε στο Πορτ Σαιντ της Αιγύπτου . [11]Ο Γαλανός ασχολήθηκε με τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις στο Πορτ Σαιντ .Ωστόσο σε ηλικία 22 χρονών αποφάσισε να φύγει από την Αίγυπτο. Το 1908 μετέβη στην Κένυα και από εκεί εγκαταστάθηκε στην Τανγκανίκα. [12] Αρχικά ο Γαλανός ασχολήθηκε με τη δημιουργία του σιδηροδρομικού δικτύου. Εντούτοις ο έλληνας επιχειρηματίας δεν σταμάτησε εκεί καθώς δημιούργησε μεταφορική εταιρεία με ημίονους. Η συγκεκριμένη εταιρεία εξυπηρετούσε περιοχές που δεν είχε πρόσβαση το σιδηροδρομικό δίκτυο. Ο Γαλανός προμηθεύτηκε τους ημίονους από το Άντεν της Αραβίας καθώς δεν υπήρχαν στην Τανγκανίκα. [13]
Μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου τα κτήματα που άνηκαν στους γερμανούς περιήλθαν στην κατοχή του Δημοσίου της Τανγκανίκας. Μετέπειτα κάτω από συγκεκριμένες διαδικασίες αγοράστηκαν από εύπορους Έλληνες . Ο Γαλανός ήταν ένας από τους έλληνες της Τανζανίας που αγόρασε κτήματα . Στην Τάνγκα κατείχε δύο κτήματα και ένα κτήμα στην Αρούσα συνολικής έκτασης 6.600 στρέμματα. Ο Γαλανός ασχολήθηκε με την καλλιέργεια αγαύης για την παραγωγή σχοινιού. Στην Τανγκανίκα με τη καλλιέργεια της αγαύης και την παραγωγή σχοινιού είχαν ασχοληθεί πρώτοι οι γερμανοί άποικοι , οι οποίοι και έφεραν μηχανήματα από τη Γερμανία για την παραγωγή σχοινιού. [14] Σ’ ένα από τα σχοινοκτήματα του στο Τονγκόνι δούλευαν συνολικά 1.500 εργάτες. Οι εργάτες ζούσαν μέσα σε οικήματα που υπήρχαν μέσα στα κτήματα. Ο Γαλανός ζούσε το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στο συγκεκριμένο κτήμα. Οι εκτάσεις του δεν περιορίστηκαν μόνος στο κτήμα στο Tongoni . Απέκτησε κτήματα στο Bussuri και στο Eldoret της Κένυας.[15]
Επιπλέον ο έλληνας επιχειρηματίας ασχολήθηκε και με την καλλιέργεια του καφέ. Στο κτήμα του «Μακιούλα Κάφι Εστέητ» στην περιοχή Ντουρουμά Αρούσας ο Γαλανός επιδόθηκε στην καλλιέργεια καφέ. [16] To 1926 η διοίκηση της Τανζανίας παραχώρησε σε ιδιώτες για ένα έτος χιλιάδες στρέμματα εκτάσεων δάσους στην ευρύτερη περιοχή της Τανζανίας. Οι συγκεκριμένες εκτάσεις χωρίστηκαν σε δύο κατηγορίες. Η πρώτη κατηγορία περιελάμβανε πυκνές δασώδεις εκτάσεις με σκοπό την εκμετάλλευση της ξυλείας και της ζανσεβιέρας ενώ η δεύτερη περιείχε βαλτώδεις εκτάσεις με σκοπό την εκμετάλλευση των πασσάλων και των φλοιών(pols and bark). Στο Χριστόδουλο Γαλανό παραχωρήθηκαν 24.170 στρέμματα βαλτωδών εκτάσεων.[17]
Ωστόσο οι επιχειρηματικές δραστηριότητες του δεν περιορίστηκαν μόνο στη γη. Ο Γαλανός αγόρασε ένα ατμόπλοιο 10χλμ από την αγγλική εταιρεία Clan Line . Ωστόσο η συγκεκριμένη επιχειρηματική κίνηση δεν ευόδωσε . Τα συνεχή προβλήματα που είχαν δημιουργηθεί γύρω από το πλοίο οδήγησαν τον Γαλανό να πάρει την απόφαση να πουλήσει το πλοίο του σε ιταλική ναυτιλιακή εταιρεία. [18]Επιπρόσθετα ο έλληνας επιχειρηματίας επέκτεινε τις επιχειρηματικές δραστηριότητες του και στο τομέα των κατασκευών . Στην Αρούσα είχε δημιουργήσει μία εργοληπτική εταιρεία εν ονόματι Τζένεραλ Κονστράκτορς Κομπάνυ.[19]
Προσωπική ζωή
Η οικουμενική προσωπικότητα του Χριστόδουλου Γαλανού αντικατοπτρίζεται και στην προσωπική του ζωή. Η πρώτη σύντροφος του ήταν η γερμανίδα Teylor που έζησαν μαζί δέκα χρόνια. Η δεύτερη σύζυγος του ήταν η Gobi . H Gobi ήταν Ευρωπαία από την Νότια Αφρική. Η σχέση τους δεν διήρκησε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η επόμενη σύντροφος του ήταν η χορεύτρια, εβραϊκής καταγωγής η Έρικα . Η σχέση τους δεν ευόδωσε. Ωστόσο δεν γνωρίζουμε πόσο διάστημα ζήσανε μαζί και πότε ακριβώς χωρίσανε . Το 1936 , ο Γαλανός επισκέφτηκε το Βερολίνο για να τιμήσει τους Έλληνες πρωταθλητές στου Ολυμπιακούς αγώνες. Η νεαρή τότε δημοσιογράφος του BBC Κίτσα Καζάκου πήρε συνέντευξη στο Γαλανό για την γενναιόδωρη χρηματική προσφορά του προς τους Έλληνες αθλητές. Η γνωριμία τους ήταν ανεπάντεχη. Ερωτεύτηκαν και παντρεύτηκαν στην Αθήνα. Ο γάμος τους διήρκησε δεκατρία χρόνια. [20] Στις 25 Νοεμβρίου 1947 στο Πρωτοδικείο Αθηνών εκδόθηκε η απόφαση του διαζυγίου μεταξύ του Χρίστου Γαλανού του και της Αγγελικής Κίτσας. Εντούτοις το εν λόγω διάταγμα οριστικοποιήθηκε στην Αρχιεπισκοπή της Εκκλησίας της Ελλάδος την 9η Δεκεμβρίου 1948.[21]Το 1951, ο Γαλανός γνωρίζει τη Σεσίλ Αγίουμπι στο Ναϊρόμπι . Η γιαγιά της Σεσίλ Αγίουμπι από τη πλευρά της μητέρας της καταγόταν από την Κέρκυρα , της οικογένειας Καρούζου. Ο Γαλανός με τη Σεσίλ Αγιούμπι παντρεύτηκαν πρώτα με πολιτικό και μετά με θρησκευτικό γάμο Ο Γαλανός δεν απέκτησε δικά του παιδιά είχε όμως πολλά παιδιά από την κηδεμονία του. Σύμφωνα με τη Βρετανική Λεγεώνα ο Γαλανός είχε εννέα παιδιά από την κηδεμονία του.[22]
Οι εν ζωή ευεργεσίες του
Το 1947 ο Χριστόδουλος Γαλανός ως επίτιμος πρόεδρος της ένωσης ελληνικών κοινοτήτων της Ανατολικής Αφρικής ανέλαβε την πρωτοβουλία να συγκεντρώσει χρήματα με σκοπό την ανέγερση ελληνικού σχολείου στην Αρούσα της Τανζανίας. Από τον έρανο συλλέχθηκαν 24.000 λίρες της Αγγλίας. Μεγάλοι δωρητές για την ανέγερση του ελληνικού σχολείου στην Αρούσα ήταν οι Γ.Αρναούτογλου , Σκούταρης , Χρ. Αντωνίου , Γ. Χουρής , Φ, Κοντόπουλος, Ν. Ζαχαριάδης ,Ν. Αθηναίος , Ν. Ταμπουράκης και η Βρετανική διοίκηση. Το οικόπεδο για τη δημιουργία του ελληνικού σχολείου ήταν έκτασης 140 στρεμμάτων και αγοράστηκε στην τιμή των 4.500 λιρών. Ο Γαλανός δεν είχε αναλάβει μόνο την πρωτοβουλία να συγκεντρώσει χρήματα για την ανέγερση του ελληνικού σχολείου αλλά και διενήργησε περιοδεία σ’ όλη την περιοχή της Τανζανίας με στόχο να παρακινήσει όλα τα ελληνόπουλα να φοιτήσουν στο ελληνικό σχολείο. Στις 25 Μαρτίου του 1949 ο Γαλανός ως επίτιμος πρόεδρος της Ένωσης ελληνικών κοινοτήτων της Ανατολικής Αφρικής πραγματοποίησε τα εγκαίνια του σχολείου. Στις αρχές του 1950 ολοκληρώθηκε η πρώτη πτέρυγα του δημοτικού. Τα χρήματα όμως δεν έφταναν προκειμένου να ολοκληρωθεί το σχολείο και να χτιστεί παράλληλα και οικοτροφείο. Τελικά ο Χριστόδουλος Γαλανός προσέφερε το απαιτούμενο ποσό για την ολοκλήρωση του σχολείου και τη δημιουργία οικοτροφείου. Ο Γαλανός για τη γενναιόδωρη προσφορά του ανακηρύχθηκε «Μεγάλος Ευεργέτης».[23]
Στις 28 Οκτωβρίου του 1952 οι εργασίες για την ανέγερση του ελληνικού σχολείου ολοκληρώθηκαν. Το 1973 το σχολείο, εξαιτίας της συρρίκνωσης του ποσοστού ελληνόφωνων μαθητών, μετασχηματίστηκε από μειονοτικό σε διεθνές αγγλόφωνο. [24] Η ανάγκη δημιουργίας ελληνικού σχολείου ήταν επιβεβλημένη. Η ανέγερση του ελληνικού σχολείου στην Αρούσα συνέβαλλε καθοριστικά ώστε τα ελληνόπουλα της Τανγκανίκας να μιλούν απταίστως την ελληνική γλώσσα σε σχέση με τα ελληνικής καταγωγής παιδιά τα οποία ζούσαν σε άλλα μέρη στα νότια του Ισημερινού της Αφρικής. [25] Η επόμενη ευεργεσία του Χριστόδουλου Γαλανού ήταν η ανέγερση της Ελληνικής Λέσχης της Αρούσας. Η χειρόγραφη επιστολή Χριστόδουλου Γαλανού με την προσφορά του μαρτυρεί την επιθυμία του να συμβάλλει στη δημιουργία της ελληνικής κοινότητας .Η ελληνική λέσχη αποτελούσε ένα αναπόσπαστο στοιχείο για την ύπαρξη της ελληνικής κοινότητας. Ήταν ένας χώρος στον οποίο πραγματοποιούνταν οι κοινωνικές εκδηλώσεις της ελληνικής κοινότητας της Αρούσας. Ο Γαλανός προσέφερε 10.000 σελίνια για την ανέγερση της ελληνικής λέσχης. Στις 25 Μαρτίου 1950 ανεγέρθηκε η ελληνική λέσχη. Πολύ αργότερα για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας, η «Ελληνική Λέσχη Αρούσας» μετονομάσθηκε σε Meru Club. [26]
Οι ευρωπαίοι της Κένυας ήθελαν να αναγείρουν ένα ευρωπαϊκό νοσοκομείο στο Ναϊρόμπι .Το 1952 ο Γαλανός υπήρξε ένας από τους βασικούς συντελεστές για την τη δημιουργία του ευρωπαϊκού νοσοκομείου στην Κένυα, προσφέροντας το ποσό των 50.000 λιρών της Αγγλίας .Μετέπειτα το νοσοκομείο μετονομάστηκε σε « Νοσοκομείο Ναϊρόμπι». Προς τιμή του το « Νοσοκομείο Ναϊρόμπι» έχει αφιερώσει μια πτέρυγα και το όνομα του είναι χαραγμένο σε μία μεγάλη μπρούτζινη πλακέτα.[27] Στον πίνακα ένα, γίνεται η παρουσίαση ορισμένων πράξεων και δωρεών τις οποίες παραχώρησε ο Γαλανός μέσω του προσωπικού του λογαριασμού και της εταιρείας του από το 1951 μέχρι το 1956.Οι δωρεές είναι απολύτως ανεξάρτητες από τις ευεργεσίες του καταπιστεύματος και της δημόσιας διαθήκης του. Η ανάλυση του παρακάτω πίνακα πιστοποιεί τον οικουμενικό χαρακτήρα του Χριστόδουλου Γαλανού.
Το διάστημα από το 1951 μέχρι το 1952 ο Γαλανός προσέφερε 6000 σελίνια μέσα από την εταιρεία του« Tongoni Plantation Limined » για την ανέγερση κτηριακών εγκαταστάσεων στις ιαματικές πηγές της Αρούσας. Η ευεργεσία του έλληνα επιχειρηματία απευθυνόταν σ’ όλους τους κατοίκους του Δήμου Τάγκας και εν γένει σ ’όλους όσους θα επισκέπτονταν τις ιαματικές πηγές δίχως να θέτει περιορισμούς φυλετικούς ή θρησκευτικούς. Ο Γαλανός εμπνεόμενος από τις ιαματικές πηγές της Δύσης ευελπιστούσε με την ευεργεσία του να συμβάλλει στη βελτίωση της ζωής των συμπολιτών του και στο εξευρωπαϊσμό της περιοχής .[28]Επιπλέον το διάστημα από το 1951 μέχρι το 1953 προσέφερε 100.000 σελίνια από το προσωπικό του λογαριασμό για να δημιουργηθεί ο Πύργος του Ρολογιού στην κεντρική πλατεία της Αρούσας (Arucha Clock Tower). Στις 23 Φεβρουαρίου του 1952 στην Αρούσα πραγματοποιήθηκαν τα αποκαλυπτήρια του μεγάλου ρολογιού, με τον επιβλητικό πύργο.[29] Οι ευρωπαίοι της Αφρικής επιδίωκαν να ενωθεί είτε σιδηροδρομικά είτε οδικά το νότιο μέρος της Αφρικής με το βόρειο, δηλαδή το Κέιπ Τάουν με το Κάιρο. Ο Γαλανός ασπαζόμενος το όραμα των ευρωπαίων προσέφερε χρήματα για την ανέγερση του συγκεκριμένου μνημείου. Το μνημείο συμβολίζει την νοερή ένωση της βόρειας με τη νότια Αφρική και την αναγνώριση της προσφοράς των συμμαχικών δυνάμεων το 1945.[30]
Στο σημείο αυτό δεν θα πρέπει να παραλείψουμε την ευεργεσία του Χριστόδουλου Γαλανού στην ιδιαίτερη πατρίδα του τη Βλάστη της Κοζάνης. Σύμφωνα με το πίνακα ένα, ο Χριστόδουλος Γαλανός προσέφερε 500.000 σελίνια από το 1951 μέχρι το 1954 μέσα από το προσωπικό του λογαριασμό για την ανέγερση του Μουσίκειου ελληνικού Παρθεναγωγείου . Μέχρι το 1881 στον οικισμό της Βλάστης λειτουργούσε σχολείο μόνο για άρρενες μαθητές (το Θωμαϊδειο Διδακτήριο) . Οι κάτοικοι της περιοχής θέλοντας να δημιουργήσουν σχολείο και για τα κορίτσια του χωριού απευθύνθηκαν στον Δημήτρη Μουσίκο ο οποίος ανέλαβε πλήρως τη χρηματοδότηση του παρθεναγωγείου. Το κτίριο κατασκευάστηκε πλησίον του Αγίου Μάρκου, ολοκληρώθηκε το 1881 και πήρε την ονομασία του από τον ευεργέτη του: « Μουσίκειο Ελληνικό Παρθεναγωγείο». Η ιδιαίτερη πατρίδα του Χριστόδουλου Γαλανού η Βλάστη τίμησε τον οικουμενικό ευεργέτη για την προσφορά του να ανοικοδομήσει το σχολείο τοποθετώντας τη προτομή του μπροστά από την πρόσοψη του Μουσίκειου Ελληνικού Παρθεναγωγείου. [31]
Το καταπίστευμα
Στις 15 Ιουνίου του 1953 ο Γαλανός μεταβίβασε με το καταπίστευμα του, 800.000 μετοχές από την εταιρεία του εν ονόματι Tongoni Plantation Limined ορίζοντας ως καταπιστευματοδόχους τον William Bain , τον WilliamPeter Ηolder , τον Jorden Larsen και τον Ανδρέα Σταυρόπουλο. Στο καταπίστευμα του ο Γαλανός παραχώρησε στην κυβέρνηση της Τανγκανίκας το ποσό των 25.000 λιρών της Αγγλίας για τη δημιουργία Γεωργικής Αφρικανικής Σχολής. Στο καταπίστευμα του όριζε ότι δικαίωμα χρήσης στη συγκεκριμένη ευεργεσία θα είχαν οι ντόπιοι κάτοικοι της περιοχής. Οι νέοι θα είχαν τη δυνατότητα να αποκτήσουν την τεχνική και την επιστημονική κατάρτιση στη γεωργία και σ’όσα σχετίζονται με αυτή. Οι ανάγκες της εποχής για περίσσεια και εξαγωγή προϊόντων δημιουργούσε την ανάγκη για την μόρφωση των ανθρώπων στη γεωργία. Οι άνθρωποι αν ήθελαν να αυξήσουν την απόδοση των καλλιεργειών τους θα έπρεπε να ξεφύγουν από τις αναχρονιστικές μεθόδους που χρησιμοποιούσαν μέχρι τότε και να επιδοθούν σε νέες επιστημονικές μεθόδους καλλιέργειας.[32]
Η Τανζανία υλοποίησε την επιθυμία του Γαλανού . Ο τότε Διευθυντής της Εκπαίδευσης ενήργησε ως Εκτελεστικός Διευθυντής στο Διοικητικό Συμβούλιο , το οποίο συστάθηκε από την Κυβέρνηση για να διαχειριστεί το κληροδότημα του. [33] Τα κεφάλαια από το κληροδότημα τέθηκαν στη διάθεση της κυβέρνησης και πραγματοποιήθηκαν οι αναγκαίες ρυθμίσεις για τον διορισμό διαχειριστών , οι οποίοι θα δρομολογούσαν την ανέγερση της γεωργικής σχολής από το 1961. [34] Εντούτοις το κτήριο άρχισε να χτίζεται το 1963. [35] Στις 4 Ιουλίου του 1964 δημιουργήθηκε το « Galanos Agricultural Secondary School » με το τότε Υπουργό Παιδείας S. N. Eliufo και τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν ένα χρόνο μετά στις 8 Ιουλίου του 1965 από το πρόεδρο της Τανζανίας Julius K.Nyerere .[34] Η αλήθεια είναι ότι για την ανέγερση της Γεωργικής Σχολής χρειάσθηκαν μόνο οι τόκοι από το κεφάλαιο που είχε αφήσει ο Γαλανός ενώ το κεφάλαιο παραμένει μέχρι σήμερα άθικτο.[35] Στο σημείο αυτό δεν πρέπει να παραλείψουμε ότι από το 1965 μέχρι και σήμερα οι μαθητές της Γεωργικής Αφρικανικής Σχολής στην Τάνγκα ως ανταπόδοση της προσφοράς του έλληνα ευεργέτη φέρουν στις μαθητικές τους στολές το όνομα « Γαλανός».[36]
Επιπλέον ο Γαλανός μέσα στο καταπίστευμα του προσέφερε στο Δήμο Τάγκας το ποσό των 5.000 λιρών της Αγγλίας για την ανέγερση πνευματικού κέντρου. Η επιθυμία του ήταν το κτήριο που θα δημιουργούσε ο Δήμος να έφερε το όνομα του «προς τον σκοπόν της ανεγέρσεως και εφοδιασμού αιθούσης εν Τάνγκα ήτις θα είναι γνωστή ως αίθουσα εις μνήμην Χρήστου Γαλανού» . Ο χώρος αυτός θα λειτουργούσε για την αναψυχή ,την πνευματική και ηθική διαπαιδαγώγηση των κατοίκων του δήμου Τάγκας «χρησιμοποιηθισόμενη δια την μόρφωσιν ,διαλέξεις, αναψυχήν ». Ο Γαλανός στο καταπίστευμα του αναφέρει ρητά ότι δικαίωμα χρήσης του συγκεκριμένου χώρου θα μπορούσαν να έχουν όλοι οι δημότες του Δήμου Τάγκας ανεξάρτητα της καταγωγής ή του θρησκεύματος «και γενικώς χάρις των κατοίκων της Τάγκας ασχέτως φυλής ή θρησκεύματος». Επίσης ο έλληνας ευεργέτης όριζε μέσα στο καταπίστευμα του ως αποκλειστικό υπεύθυνο για την εύρυθμη λειτουργία το Δήμο Τάγκας « ο Δήμος θα έχει πλήρη και απεριόριστον δικαίωμα έλεγχου της ρηθείσης δωρεάς και της ανεγερθεσομένης Αιθούσης». Ο Γαλανός εμπνεόμενος από τις ιδέες του Διαφωτισμού και έχοντας στραμμένο το βλέμμα του στη Δύση στόχευε με τη ευεργεσία του να συμβάλλει στη βελτίωση της ζωής των συνανθρώπων του και στον εξευρωπαϊσμό της περιοχής.[37]
Το δεύτερο μέρος από το κεφάλαιο το οποίο θα ρευστοποιούταν θα πήγαινε προς τη Βασιλική Βρετανική Λεγεώνα. Ο Χριστόδουλος Γαλανός παραχώρησε ένα τεράστιο χρηματικό ποσό προς τη Βασιλική Βρετανική Λεγεώνα για να αγοράσει ή να χτίσει ένα κτήριο στις Βρετανικές Νήσους. Στο καταπίστευμα του θέτει ως επιθυμία το κτήριο , το οποίο θα ανεγειρόταν να ονομαζόταν « Οίκος Γαλανού». Επίσης ο Γαλανός μέσα στο καταπίστευμα του ρύθμιζε τη λειτουργία της συγκεκριμένης προσφοράς. Το κτήριο θα χρησιμοποιούταν ως χώρος στέγασης για τους ηλικιωμένους και τους άπορους πρώην πολεμιστές άνδρες και γυναίκες «προς στέγασιν γερόντων και διαρκώς ανίκανων παλαιών πολεμιστών ανδρών και γυναικών ως μονίμων κατοίκων ». Ο έλληνας ευεργέτης όριζε ότι αν για οποιοδήποτε λόγο η Βασιλική Βρετανική Λεγεώνα αρνηθεί το μερίδιο και τις υποχρεώσεις που τις αναλογούν , τα συγκεκριμένα χρήματα θα έπρεπε να δοθούν σε άλλη φιλανθρωπική οργάνωση της Μεγάλης Βρετανίας για να παρέχει στέγαση στους άπορους στρατιωτικούς, ναύτες και αεροπόρους. «Και περαιτέρω ότι εάν η ρηθείσα Βρετανική Λεγεών ήθελε δι ’οιονδήποτε λόγον αρνηθεί να αποδεχθή το ρηθέν μερίδιον ,τότε το μερίδιον τούτο θα πληρώνεται εις υφισταμένην φιλανθρωπικήν οργάνωσιν εις ταις Βρετανικαίς νήσοις εις ανίκανους βρετανούς ναύτας , στρατιώτας και αεροπόρους παρέχουσα στέγην ως οι καταπιστευματοδόχοι ήθελον αποφασίσει» .[38]
Πριν φτιαχτεί το συγκεκριμένο κληροδότημα περίπου 230 άποροι συνταξιούχοι πολέμου ζούσαν στις κατοικίες της Λεγεώνας. Ωστόσο οι συνθήκες διαβίωσης δεν ήταν ικανοποιητικές. Κοιμόντουσαν πέντε με έξι άτομα σ’ένα δωμάτιο σε μεγάλα σιδερένια κρεβάτια με αποτέλεσμα να υπάρχουν πολλά παράπονα από όσους διέμενα στα εν λόγω κτήρια. Στη διάρκεια του 1960 πραγματοποιήθηκαν αρκετές βελτιώσεις με στόχο την αξιοπρεπή διαβίωση των διαβιούντων . Η Βασιλική Βρετανική Λεγεώνα σεβάστηκε την επιθυμία του έλληνα ευεργέτη. Το 1963 πήρε την απόφαση να δημιουργήσει ένα κτήριο με τα χρήματα από το μερίδιο του κεφαλαίου που τους είχε παραχωρήσει ο Γαλανός στη διαθήκη του. Ο πρόεδρος της χώρα Warwickshire βρήκε μία τοποθεσία κοντά στο χωριό Long Itchington με δεντρόφυτη λίμνη.[39]Το 1964 αγοράστηκε ο χώρος για την ανέγερση του κτηρίου .Αρχιτέκτονας του κληροδοτήματος υπήρξε ο Mr. Douglas. Τον Απρίλιο του 1966 τέθηκε ο θεμέλιος λίθος από τον πρόεδρο της Βασιλικής Βρετανικής Λεγεώνας Lt General Sir Oliver Leese.
Ο πρώτος Οίκος Γαλανού λειτούργησε για 35 χρόνια με μόνιμο προσωπικό. Επιπλέον το κληροδότημα αποτελούταν από έξι κτίσματα ,χώρους αναψυχής και κτήριο για τη διοίκηση και οικήματα για το νοσηλευτικό προσωπικό αλλά και για τον διευθυντή.[40] Ωστόσο το 2002 ανεγέρθηκε ένας καινούργιος χώρος στη θέση του παλιού οικήματος. Το Σεπτέμβριο του 2003 πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια του νέου « Οίκου Γαλανού». Ο Οίκος του Γαλανού βρίσκεται στην κομητεία του Γουώρικ σε έκταση τριών στρεμμάτων.[41]Επιπλέον ο νέος Οίκος του Γαλανού αποτελείται από 60 μονόκλινα δωμάτια ,κοινόχρηστους χώρους με βιβλιοθήκες,αίθουσα υπολογιστών αλλά και αίθριους και υπαίθριους κήπους.[42] Ο Οίκος Γαλανού αποτελεί το ιδανικό σπίτι για τους απόστρατους και για τους οικείους. Στο οίκημα υπάρχει εξειδικευμένο προσωπικό και προσωπικές νοσοκόμες για κάθε ηλικιωμένο του ιδρύματος. Επίσης οι ένοικοι έχουν τη δυνατότητα να ψυχαγωγηθούν στους χώρους αναψυχής του ιδρύματος καθώς και με τα μικρά λεωφορεία που διαθέτει το ίδρυμα πραγματοποιούν μικρές εξορμήσεις σε κοντινές πόλεις για αναψυχή σε θέατρα ,συναυλίες .[43]
Η διαθήκη
Στις 6 Ιανουαρίου του 1958 δημοσιεύθηκε στο ανώτερο δικαστήριο της Τανγκανίκας στο Ντααρ της Σαλααμ η διαθήκη του Χριστόδουλου Γαλανού. Στις 29 Ιουνίου του 1957 ο Χριστόδουλος Γαλανός άφησε την τελευταία του πνοή στην Αθήνα. Ένα μέρος της κινητής και ακίνητης περιουσίας του ο Γαλανός το κληροδότησε σε οικεία και συγγενή του πρόσωπα. Επιπλέον ο Χριστόδουλος Γαλανός στην διαθήκη του όρισε το υπόλοιπο μέρος της κινητής και ακίνητης περιουσίας να διανεμηθεί ισόποσα στην Ελληνική Κυβέρνηση , στη Βασιλική Βρετανική Λεγεώνα και στη Γεωργική Αφρικανική Σχολή της Τάνγκα. « ΔΙΔΩ και ΚΛΗΡΟΔΟΤΩ τα ρηθέντα τρία μέρη έκαστον ως εξής».
Ο έλληνας ευεργέτης όριζε μέσα στη διαθήκη του ότι το πρώτο μέρος του κεφαλαίου από το τη ρευστοποίηση της κινητής και ακίνητης περιουσίας θα έπρεπε να δοθεί στην Ελληνική Κυβέρνηση με σκοπό την ανέγερση Γεωργικής Σχολής στην ιδιαίτερη πατρίδα του την Βλάστη. « Ένα μέρος προς την ΕΛΛΗΝΙΚΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΝ ίνα διατεθή υπό της Ελληνικής Κυβερνήσεως προς τον σκοπόν Γεωργικής Σχολής ή Γεωργικής εκπαιδεύσεως». Επιπλέον ο Γαλανός όριζε ότι η Γεωργική Σχολή ,η οποία θα δημιουργούνταν θα έπρεπε να φέρει το όνομα του. Ο Γαλανός με την εν λόγω ευεργεσία του ευελπιστούσε να συμβάλλει και μετά το θάνατο στη ποιοτική αναβάθμιση της ζωής των κατοίκων της ιδιαίτερης πατρίδας του. Οι φοιτητές θα είχαν τη δυνατότητα να αποκτήσουν επιστημονική κατάρτιση εκπαιδευόμενοι πάνω σε νέες και αξιόπιστες μεθόδους καλλιέργειας. Το δεύτερο μέρος από το κεφάλαιο των χρημάτων του, το άφησε στη Βασιλική Βρετανική Λεγεώνα για τους σκοπούς και τους όρους που αναφερόταν στο κληροδότημα . Τέλος το τρίτο μέρος του κεφαλαίου το άφηνε στους διαχειριστές της Γεωργική Αφρικανική Σχολή της Τάγκας, για τους σκοπούς όπως είχε ορίσει στο καταπίστευμα του « το απόμενον τμήμα προς τους διαχειρηστάς του Κεφαλαίου ΑΦΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ συμφώνως προς την προμνησθείσαν πράξιν καταπιστεύματος υπό ημερομηνίαν 15 Ιουνίου 1953» . 44
Τροποποίηση και εκτέλεση των όρων της διαθήκης για τις ευεργεσίες στη Βλάστη
Οι διαχειριστές της περιουσίας του Χριστόδουλου Γαλανού στην Αφρική ήταν η Standard Bank της Ναιρόμπης . Στην Ελλάδα η διαχείριση των χρημάτων την είχε αναλάβει το δικηγορικό γραφείο «Παναγόπουλος και Σία». Το 1976 με το Προεδρικό Διάταγμα 543/76 το Ελληνικό Δημόσιο αποδέχθηκε την κληρονομιά του Χρ. Γαλανού. Από το 1953 μέχρι το 1976 τα κεφάλαια βρίσκονταν σε λογαριασμό όψεως με τόκο 0,75%. Τη συγκεκριμένη περίοδο ο τόκος του ταμιευτηρίου ήταν 12% με αποτέλεσμα να χαθούν πολλά χρήματα όλο το διάστημα μόνο από τους τόκους. Ο Νικόλαος Τσιρούλης , ως επίτιμος αν. Γενικού Διευθυντή στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους και των Συλλόγων Βλαστιωτών Αθήνας και Θεσσαλονίκης συνέβαλλε στη διασφάλιση και στην αξιοποίηση του κληροδοτήματος του Γαλανού. Επίσης η βουλευτής Κοζάνης Θέμη Βύζα ως αναπληρωματικό μέλος της Συνταγματικής Επιτροπής είχε αναλάβει τη σύνταξη του νέου Συντάγματος .Σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών προσέθεσε στο Σύνταγμα ,διάταξη η οποία ρύθμιζε την αλλαγή στους σκοπούς των δωρεών που προβλέπονταν στις διαθήκες αν και εφόσον δεν ήταν εφικτή η πραγματοποίηση τους.
Το 1979 το Εφετείο των Αθηνών αποφάσισε ότι δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί η ανέγερση της Γεωργικής Σχολής και του Νοσοκομείου στην κοινότητα της Βλάστης και στην θέση τους η δωρεά του Γαλανού θα αξιοποιούταν με την ανέγερση και τη λειτουργία στη Βλάστη «Υγειονομικού Σταθμού». Επιπλέον το εφετείο των Αθηνών αποφάσισε την ίδρυση και τη λειτουργία « Πρότυπου Κτηνοτροφικού Κέντρου » στη Βλάστη. Επίσης το εφετείο αποφάσισε ότι με το κεφάλαιο ,το οποίο είχε διαθέσει ο Γαλανός θα έπρεπε να δημιουργηθεί ένα Ξενοδοχείο δυναμικότητας τουλάχιστον 50 κλινών με στόχο την τουριστική ανάπτυξη της ιδιαίτερης πατρίδας του Γαλανού. Τέλος το εφετείο αποφάσισε την ίδρυση και λειτουργία βιοτεχνιών στη Βλάστη με στόχο να παρέχει εργασία στους κατοίκους. Η απόφαση του Εφετείου δήλωνε ρητά ότι η ανέγερση των εν λόγω κληροδοτημάτων θα ήταν δωρεά του Γαλανού και θα έφεραν το όνομα του.[45]
Ωστόσο από τις παραπάνω αποφάσεις υλοποιήθηκαν μόνο το Πρότυπο Κέντρο Κτηνοτροφίας και το Ξενοδοχείο. Το Πρότυπο Κέντρο Κτηνοτροφίας και Εκπαίδευσης « Χριστόδουλος Γαλανός » εγκαινιάστηκε το 1990 και άρχισε να λειτουργεί το 1991. Συνολικά το κέντρο περιλαμβάνει τρία ποιμνιοστάσια με 600 πρόβατα , αίθουσα μηχανικής άμελξης , παρασκευαστήριο ζωοτροφών, εργαστηριακούς και βοηθητικούς χώρους . [46]Οι νέοι θα είχαν τη δυνατότητα να αποκτήσουν την τεχνική και την επιστημονική κατάρτιση στην κτηνοτροφία. Οι ανάγκες της εποχής για περίσσεια και εξαγωγή προϊόντων αποτέλεσε μοχλό πίεσης για την μόρφωση των ανθρώπων στην κτηνοτροφία. Οι άνθρωποι αν ήθελαν να αυξήσουν την απόδοση των αιγοπροβάτων τους θα έπρεπε να ξεφύγουν από τις αναχρονιστικές μεθόδους που χρησιμοποιούσαν μέχρι τότε και να επιδοθούν σε νέες επιστημονικές μεθόδους.
Το Πρότυπο Κέντρο απευθύνεται σε οποιοδήποτε κτηνοτρόφο που θέλει να αποκτήσει γνώσεις γύρω από την κτηνοτροφία με στόχο την αναπαραγωγή , τη διατροφή και γενικώς την εκτροφή των αιγοπροβάτων του. Επίσης το Πρότυπο Κέντρο απευθύνεται σε μαθητές Επαγγελματικών Γεωργικών Σχολών και λυκείων με στόχο την επιστημονική κατάρτιση των ανθρώπων . Η συγκεκριμένη εκπαιδευτική δραστηριότητα εφαρμόστηκε στους αποφοίτους των εν λόγω Λυκείων το διάστημα από το 1991 μέχρι το 2003 μέσα από επιδοτούμενα σεμινάρια ΕΛΚΕΠΑ. Επιπλέον το Κέντρο Κτηνοτροφίας αποτελούσε πόλο έλξης για φοιτητές Γεωτεχνικών σχολών και φοιτητές των Τ.Ε.Ι με σκοπό να πραγματοποιούν τις θερινές πρακτικές ασκήσεις.
Το Κέντρο αποτελούσε και αποτελεί πεδίο ερευνητικής δραστηριότητας των μεταπτυχιακών φοιτητών και ειδικών ερευνητών του τομέα Ζωικής Παραγωγής του τμήματος Γεωπονίας Α.Π.Θ για την εκπόνηση μεταπτυχιακών και διδακτορικών διατριβών. Οι ερευνητές έχουν τη δυνατότητα να μελετήσουν τη προσαρμοστικότητα των ορεινών προβάτων στη μηχανική άμελξη , τη μελέτη της χημικής σύστασης του γάλακτος ,τη μελέτη των ιδιοτήτων των παραδοσιακών γαλακτοκομικών προϊόντων και την άσκηση της βιολογικής εκτροφής των προβάτων.[47]Επιπλέον το ελληνικό κράτος με τα χρήματα που είχε αφήσει ο Γαλανός δημιούργησε το Ξενώνα Γαλανού. Έπειτα από 25 χρόνια ο ξενώνας λειτούργησε το Νοέμβριο του 2003. Ο Ξενώνας Γαλανού βρίσκεται στη Βλάστη στο Λόφο της Τζούμκας και αποτελείται από 26 κλίνες. Ο Ξενώνας έχει συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής καθώς αποτελούσε και αποτελεί πόλο έλξης για τους τουρίστες.[48]
Τιμητικές διακρίσεις
Η ευεργεσία δεν είναι επίδειξη του πλούτου , δεν είναι υποχρέωση .Είναι μία υποκειμενική χειρονομία που λαμβάνει υπόψη τις ιστορικές συνθήκες και τις κοινωνικές ανάγκες. Στην υποκειμενική προσφορά του ευεργέτη η κοινωνία ανταπαντά με την προσωπική της αναγνώριση που πολλές φορές πραγματοποιείτε δίχως την προσωπική του ενημέρωση. Η κοινωνική ανταποδοτικότητα αναδεικνύει την ελευθερία, την αξία και τη διάσταση της υπέρβασης που χαρακτηρίζει τη χειρονομία του ευεργέτη. Οι άνθρωποι που δραστηριοποιήθηκαν στο χώρο της ευεργεσίας τιμήθηκαν με τη διάκριση του Ευεργέτη. Η διάκριση επικυρώνει τη σπουδαιότητα της προσφοράς και διακρίνεται σε δωρητές ,μεγάλους δωρητές , ευεργέτες, μεγάλους ευεργέτες και εθνικούς ευεργέτες . Ιστορικά μνημεία του πολιτισμού, ανδριάντες, προτομές, θέσπιση βραβείων, ονόματα νοσοκομείων , δρόμοι , πλατείες που βρίσκονται στις ιδιαίτερες πατρίδες τους φέρουν το όνομα του ιδρυτή τους σε ένδειξη αναγνώρισης της ευεργετικής προσφοράς.
Εκτός αυτού στο πλαίσιο της αναγνώρισης για τη συνολική εθνική προσφορά τους απονεμήθηκαν ποικίλα μετάλλια εξαίρετων πράξεων. Σε άλλες περιπτώσεις οι θεσμικοί παράγοντες ( υπουργεία, τοπική αυτοδιοίκηση) προβαίνουν στην ονομασία των δρόμων , πλατειών , πάρκων , χώρων αναψυχής η επωνυμία των οποίων ανακαλεί στη μνήμη καθημερινά τους ανθρώπους εκείνους που σκέφθηκαν και χρηματοδότησαν την δημιουργία τους. Η ανταποδοτική συμπεριφορά δεν τη συναντάμε μόνο στην ιδιαίτερη πατρίδα ή στο εθνικό κέντρο αλλά και σε τόπους εκτός του ελλαδικού χώρου από συλλογικότητες και θεσμούς. [49] Ο Γαλανός τιμήθηκε από τον Βασιλιά της Ελλάδας Παύλο με το Χρυσό Σταυρό του Τάγματος του Φοίνικος για την πολύχρονη κοινωφελή προσφορά του στην Ελλάδα ,στην Κένυα και στην Τανζανία. [50] Το 1952 ο Κυβερνήτης της Κένυας Sir PhilipEuen Mitcell παρασημοφορεί εκ μέρους της Βασίλισσας Ελισάβετ Β΄, τον Χρ. Γαλανό με το παράσημο του Order of the British Empire για τη δωρεά του με σκοπό την δημιουργία του κρατικού νοσοκομείου στο Ναϊρόμπι. [51].Τη δεκαετία του 1940 οι Έλληνες της Τανγκανίκας ανακήρυξαν το Γαλανό ως ισόβιο πρόεδρο της Ένωσης Ελληνικών Κοινοτήτων της Ανατολικής Αφρικής . Επίσης την ίδια χρονική περίοδο οι Ελληνικές Λέσχες της Τάνγκας και της Αρούσας εξέλεξαν το Γαλανό ως « Επίτιμο πρόεδρο και Ευεργέτη». Τέλος ο Χριστόδουλος Γαλανός υπήρξε πρόεδρος της ελληνικής κοινότητας στο Ναϊρόμπι.[52]
Επίλογος
Ο Χριστόδουλος Γαλανός κατατάσσεται στην κλίμακα των Ευεργετών που έδρασαν ως Οικουμενικοί Ευεργέτες. Λειτούργησε προσωπικά, ως χρηματοφόρο υποκείμενο προβαίνοντας σε μεγάλης κλίμακας οικονομικές και υλικές χορηγίες και κοινωνικά ενισχύοντας υπάρχοντες θεσμούς, προωθώντας την κοινωνική συνοχή, την πρόνοια και την κοινωνική ευημερία. Ο Χριστόδουλος Γαλανός υπερνίκησε τα εθνικά όρια. Έζησε στη γερμανική και αγγλική αποικιοκρατία της Τανζανίας μέσα σ’ ένα ψηφιδωτό από διαφορετικούς πολιτισμούς. Η αγάπη του για τη μόρφωση των παιδιών , την αξιοπρεπή διαβίωση των ηλικιωμένων, των ανάπηρων πολέμου και εν γένει η θέληση του για βελτίωση της ζωής του ανθρώπου και της κοινωνίας δεν έβλεπαν όρια .Απόδειξη της οικουμενικότητας του αποτελεί η φράση του λίγα χρόνια πριν πεθάνει μέσα στο καταπίστευμα του «Καταθέτω τις 800.000 μετοχές της εταιρείας μου Tongoni Plantation για σχολεία , νοσοκομεία και οίκους ευγηρίας για τους αναπήρους πολέμου στην Ελλάδα, στην Τανζανία και Αγγλία».
Πίνακας 1: Δώρα και δωρεές από 1ης Ιουλίου 1951 έως 31ης Δεκεμβρίου 1956.(Ελένη Α. Γκίνου, ,2007,σελ. 141)
| Τομέας Υγείας | Τομέας Εκπαίδευσης | Τομέας Αθλητισμού | Τομέας αναψυχής | Υπηρετικό προσωπικό | Προσφορές σε μουσουλμανικά τεμένη | Ελληνισμός της Τανγκανίκας και της Κένυας |
| Νοσοκομείο της Ναϊρόμπι στη Κένυα(1.000.000.000 σελίνια) | Οικονομική ενίσχυση στο Σχολείο στη Βλάστη από το 1951 έως το 1954με 500.000 σελίνια | Οικονομική ενίσχυση για Ομάδες ποδοσφαίρου με 10.000 σελίνια το 1951 με 1952 | Οικονομική ενίσχυση για την ανέγερση κτηριακών εγκαταστάσεων στα Λουτρά Αμβόνι στην Τάνγκα με 6000 σελίνια από το 1951/1952 | Κτήματα για τους υπηρέτες, δώρα ,διάφορα | Οικονομική ενίσχυση στο Τζαμί Μαρούνγκου με 50 σελίνια το 1956 | Οικονομική ενίσχυση με 2.400 σελίνια στην Ελληνική κοινότητα στη Ναϊρόμπι το 1951/1952 |
| Νοσοκομείο της Τάνγκας στην Τανγκανίκας (700.000 σελίνια) | Ελληνικό Σχολείο Αρούσας στην Τανγκανίκα από το 1954,1955,1956με 81.314 σελίνια | Οικονομική ενίσχυση στο Sports cupsμε 1145 σελίνια το 1951/1952 | Οικονομική ενίσχυση για την ανέγερση το πύργο του Ρολογιού στη Κεντρική πλατεία της Αρούσας με 100.000 σελίνια το 1951 με 1952 | Οικονομική ενίσχυση με 14.430 σελίνια στην Ελληνική Κοινότητα στο Ντάρ ες Σαλαάμ το 1951/1952,1953 | ||
| Οικονομική ενίσχυση στην Επιτροπή Νοσοκομείων της Κένυας με 24.024 σελίνια το 1953 και το 1955 | Οικονομική ενίσχυση στη Επιτροπή Ελληνικού Σχολείου με 2.400 σελίνια | Οικονομική ενίσχυση στην Ελληνική Αφρικανική Ορθόδοξη Εκκλησία με 1500 σελίνια το 1954/1955,1956 | ||||
| Οικονομική ενίσχυση στο Παιδικό Νοσοκομείο Γετρούδης με 1.000 σελίνια από το 1955-1956 | Οικονομική ενίσχυση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή γονέων του Μόσι στην Τανγκανίκα με 100.000 σελίνια από το 1951/1952,1953 | |||||
| Οικονομική ενίσχυση στις Ακτίνες Χ με 200 σελίνια το 1956 | Φοίτηση Μαθητών | |||||
| Rev. Parmentier –Organ Fund | Οικονομική ενίσχυση στο Σχολείο Princeof Wales με 200 σελίνια το 1951/1952 |
| Χριστουγεννιάτικες προσφορές | Τιμητικές εορτές | Δωρεά Hitchcock | |
| Ένωση Γυναικών ΧΑΝ στη Ναϊρόμπι | Οικονομική ενίσχυση για Ταμείο Χριστουγέννων για την αστυνομία της Κένυας με 1500 σελίνια από το 1954,1955,1956 | Οικονομική ενίσχυση στο Poppy day με 100 σελίνια το 1955 | |
| Οικονομική ενίσχυση στο Στρατός Σωτηρίας με 5000 σελίνια από 1951/1952,1954,1955,1956 | Οικονομική ενίσχυση από το Χριστουγεννιάτικο δέντρο της δημαρχίας με 1.000 σελίνια από το 1955,1956 | ||
| Οικονομική ενίσχυση στο Προσκοπισμό το 1955 με 2000 σελίνια | Οικονομική ενίσχυση στο TroopsXmas Comforts Fundμε 500 σελίνια από 1955/1956 | ||
| Οικονομική ενίσχυση στην Αρχαιολογική Εταιρεία Τανγκανίκα το 1955 με 10.000 σελίνια |
Πίνακας 2:Οι ευεργεσίες του Χριστόδουλου Γαλανού μέσα από το καταπίστευμα του
| Χώρα | Ευεργέτημα | Ποσό χρημάτων | Διαχειριστές ευεργετήματος | |
| Τανγκανίκα | Γεωργική Αφρικανική Σχολή | 25.000 λίρες της Αγγλίας | Δήμος Τάγκας | |
| Τανγκανίκα | Πνευματικό κέντρο | 5.000 λίρες της Αγγλίας | Δήμος Τάγκας | |
| Αγγλία | Οίκος ευγηρείας «Οίκος Γαλανού» | Το δεύτερο μέρος από το κεφάλαιο το οποίο θα ρευστοποιούνταν | Βασιλική Βρετανική Λεγεώνα | |
|
|
Πηγές- Βιβλιογραφία
Πρωτογενείς πηγές :
Αδημοσίευτες
- ♣ Χριστόδουλος Γαλανός : Πράξις Καταπιστεύματος, 15 Ιουνίου 1953
Δημοσιευμένες
- ♣ Χριστόδουλος Γαλανός : Διαθήκη, 6 Ιανουαρίου 1958
- ♣ The Official Gagette of the colony and protectorate of Kenya. General notice No.74 , 11 January 1949,σελ.24
- ♣ Tanganyika Territory, Blue Book for the Year ended 31 st December 1926, Prise 10, Dar Es Salaam, Printed and Published by the Government Printer
- ♣ Annual report , Tanganyika. Department of Agriculture, Government Printer,1964
- ♣ Archives of Mrs. Niki Sidera
Δευτερογενείς πηγές:
Τύπος-Περιοδικά
- ♣ Γ. Χατζηγεωργίου ,2019, « Ανθεκτικοί και προσαρμοστικοί οι Έλληνες της Τανζανίας έλεγχαν την οικονομική ζωή της χώρας για μισό αιώνα». Διαθέσιμο από : https://www.amna.gr/macedonia/article/367646/Anthektikoi-kai-prosarmostikoi–oi-Ellines-tis-Tanzanias-elegchan-tin-oikonomiki-zoi-tis-choras-gia-miso-aiona– { Ημερομηνία πρόσβασης: 8 Ιουνίου 2019)
- ♣ Ανώνυμος , newsit .gr ,Έρευνα υψηλού επιπέδου στο Πρότυπο Κέντρο Κτηνοτροφίας και Εκπαίδευσης στη Βλάστη ,26 Μαρτίου 2014 . Ανακτήθηκε από: https://www.newsit.gr/small-business/ereyna-ypsiloy-epipedoy-sto-protypo-kentro-ktinotrofias-kai-ekpaideysis-sti-vlasti>( Πρόσβαση 10 Μαΐου 2023)
- ♣ Ανώνυμος ,Βήμαmagazino, GREEK SCHOOL IN TANZANIA,13 Σεπτεμβρίου 2009.Ανακτήθηκε από:<https://www.marokouri.com/docs/GREEK_SCHOOL_IN_TANZANIA. >. ( Πρόσβαση 15 Απριλίου 2023)
- ♣ Θεοδ. Πασσαλίδης , Η προτομή του Χριστόδουλου Γαλανού στη Βλάστη, 15 Ιανουαρίου 2015 .Ανακτήθηκε από:https://e-ptolemeos.gr/protomi-tou-christodoulou-galanou-sti-vlasti >( Πρόσβαση 10 Απριλίου 2023)
- ♣ Bulletin Τεύχη 18-29, Kenya Sisal Board,1956.
Βιβλιογραφία
- ♣ Ελένη Α. Γκίνου, Χριστόδουλος Γαλανός. Η οικουμενικότητα της ευεργεσίας,Αθήνα,2007
- ♣ Ιωάννης Τσόντος, Έλληνες εν τη ξένη , Τύποις Ζαβάλλη, Λευκωσία ,1953
- ♣ Αντώνιος Χαλδαίος The Greek Community in South Africa, Αθήνα,2020
- ♣ Keeping Faith The History of the Royal British Legion, Brian Harding, 2008
- ♣ A Modern History of Tanganyika, John Iliffe, Cambridge University Press, 1979.
- ♣ George A. Auger ,Tanzania Education Since Uhuru A Bibliography, 1961-1971; Incorporating a Study of Tanzania Today and Yesterday and a Guide to Further Sources of Information on Education in Tanzania, Institute of Education, University of Dar es Salaam,1973.
- ♣ M. S. Silver, The Growth Of The Manufacturing Industry In Tanzania An Economic History, Taylor & Francis,2019
[1]Ανώνυμος ,Βήμαmagazino, GREEK SCHOOL IN TANZANIA,13 Σεπτεμβρίου
2009.Ανακτήθηκε από:<https://www.marokouri.com/docs/GREEK_SCHOOL_IN_TANZANIA. >. ( Πρόσβαση 15 Απριλίου 2023)
[2] Γ. Χατζηγεωργίου ,2019, « Ανθεκτικοί και προσαρμοστικοί οι Έλληνες της Τανζανίας έλεγχαν την οικονομική ζωή της χώρας για μισό αιώνα». Διαθέσιμο από : https://www.amna.gr/macedonia/article/367646/Anthektikoi-kai-prosarmostikoi–oi-Ellines-tis-Tanzanias-elegchan-tin-oikonomiki-zoi-tis-choras-gia-miso-aiona–
[3] Ό.π. Διαθέσιμο από : https://www.amna.gr/macedonia/article/367646/Anthektikoi-kai-prosarmostikoi–oi-Ellines-tis-Tanzanias-elegchan-tin-oikonomiki-zoi-tis-choras-gia-miso-aiona–
[4] Ό.π. Διαθέσιμο από : https://www.amna.gr/macedonia/article/367646/Anthektikoi-kai-prosarmostikoi–oi-Ellines-tis-Tanzanias-elegchan-tin-oikonomiki-zoi-tis-choras-gia-miso-aiona–
[5] A Modern History of Tanganyika, John Iliffe, Cambridge University Press, 1979,σελ.304
[6] Ελένη Α. Γκίνου,ό.π.,σελ.114-115
[7] M. S. Silver, The Growth Of The Manufacturing Industry In Tanzania An Economic History, Taylor & Francis,2019,σελ.9
[8] Ελένη Α. Γκίνου, ό.π.,,σελ.115
[9] Ελένη Α. Γκίνου,ό.π.,σελ.67,70
[10] Ιωάννης Τσόντος, Έλληνες εν τη ξένη , Τύποις Ζαβάλλη, Λευκωσία, 1953,σελ.185
[11] Αντώνιος Χαλδαίος The Greek Community in South Africa, Αθήνα,2020,σελ.91
[12] Bulletin Τεύχη 18-29, Kenya Sisal Board,1956,σελ.25
[13] Ελένη Α. Γκίνου, ό.π.,σελ.107
[14] Ό.π.,σελ.114
[15] Ό.π.,σελ. 113
[16] Ελένη Α. Γκίνου, ό.π.,σελ. 114-115
[17] Tanganyika Territory, Blue Book for the Year ended 31 st December 1926, Prise 10, Dar Es Salaam, Printed and Published by the Government Printer ,σελ. 180
[18] Ελένη Α. Γκίνου, ό.π.,σελ. 116-117
[19] Ό.π., σελ. 118
[20] Ό.π.,σελ.148-149
[21] The Official Gagette of the colony and protectorate of Kenya. General notice No.74 , 11 January 1949,σελ.24
[22]Ελένη Α. Γκίνου, ό.π., σελ.148-154
[23] The Greek Community in South Africa, Αντώνιος Χαλδαίος , Αθήνα,2020,σελ.90
[25] Ανώνυμος ,Βήμαmagazino ,ό.π, Ανακτήθηκε από:<https://www.marokouri.com/docs/GREEK_SCHOOL_IN_TANZANIA. >. ( Πρόσβαση 15 Απριλίου 2023)
[24] Ιωάννης Τσόντος, Έλληνες εν τη ξένη , Τύποις Ζαβάλλη, Λευκωσία 1953,σελ.264
[26] Ελένη Α. Γκίνου, ό.π.,σελ.31
[27] Ό.π., σελ.129-130
[28] Ιωάννης Τσόντος, Έλληνες εν τη ξένη , Τύποις Ζαβάλλη, Λευκωσία 1953,σελ.184-203
[29] Ελένη Α. Γκίνου, ό.π.,σελ.173
[30] Ό.π., σελ.32-33
[31] Θεοδ. Πασσαλίδης ,2015 ,Η προτομή του Χριστόδουλου Γαλανού στη Βλάστη, Διαθέσιμο από : https://e-ptolemeos.gr/protomi-tou-christodoulou-galanou-sti-vlasti
[32] Χριστόδουλος Γαλανός : Πράξις Καταπιστεύματος, 15 Ιουνίου 1953
[33] Annual report , Tanganyika. Department of Agriculture, Government Printer,1964 ,σελ.9
[34] Ό.π, σελ.22
[35] Ό.π, σελ.9
[36] Ελένη Α. Γκίνου, ό.π.,σελ.37
[37] Ό.π.,σελ.41
[38] Χριστόδουλος Γαλανός : Πράξις Καταπιστεύματος, 15 Ιουνίου 1953
[39] Ελένη Α. Γκίνου, ό.π.,σελ.57
[40] Χριστόδουλος Γαλανός : Πράξις Καταπιστεύματος, 15 Ιουνίου 1953
[41] Keeping Faith The History of the Royal British Legion, Brian Harding,2008, σελ.276
[42] Ελένη Α. Γκίνου, ό.π., σελ. 228-229
[43] Ό.π., σελ. 230
[44] Ό.π.,σελ. 232
[45] Ό.π., σελ. 233
[46] Χριστόδουλος Γαλανός : Διαθήκη, 6 Ιανουαρίου 1958
[47] Υπ αριθμ.9728/ 1979 απόφαση του Εφετείου Αθηνών ,5 Νοεμβρίου 1979
[48] Ελένη Α. Γκίνου, ό.π.,σελ.210
[49] Ανώνυμος , newsit .gr ,Έρευνα υψηλού επιπέδου στο Πρότυπο Κέντρο Κτηνοτροφίας και Εκπαίδευσης στη Βλάστη ,26 Μαρτίου 2014 . Ανακτήθηκε από: https://www.newsit.gr/small-business/ereyna-ypsiloy-epipedoy-sto-protypo-kentro-ktinotrofias-kai-ekpaideysis-sti-vlasti>( Πρόσβαση 10 Μαΐου 2023)
[50] Ματούλα Τομαρά-Σιδέρη , Ευεργετισμός και νεοελληνική πραγματικότητα, Κέρκυρα,Αθήνα,2021, σελ.67-73
[51] Archives of Mrs. Niki Sidera
[52] Ελένη Α. Γκίνου, ό.π.,σελ,171-173