Πίνακας Ευεργετών

Στα πλαίσια του μαθήματος Ευεργετισμός της Ελληνικής Διασποράς, εαρινό εξάμηνο 2017, διδάσκουσα καθηγήτρια Ματούλα Τομαρά – Σιδέρη, oι φοιτητές του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας ανέλαβαν εργασίες προκειμένου να παρουσιάσουν σπουδαίους Έλληνες  ευεργέτες  του 19ου και του 20ου αιώνα.

Πίνακας Ευεργετών

Η ιστορία του Αιγυπτιώτη Ελληνισμού ως πτυχή της Αιγυπτιακής ιστορίας

Η Πρόεδρος της Ε.Μ.Ε.ΔΙΑ. Καθηγήτρια Μ. Τομαρά-Σιδέρη , μετά από πρόσκληση του Συνδέσμου Αιγυπτιωτών Ελλήνων, πραγματοποίησε ομιλία με τίτλο  “Η Ιστορία του Αιγυπτιώτη Ελληνισμού ως πτυχή της Αιιγυπτιακης Ιστορίας”.

Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν, μεταξύ άλλων, η Πρύτανις του Παντείου Πανεπιστημίου καθηγήτρια Ισμήνη Κριάρη, ο Πρόεδρος και τα μέλη του Δ.Σ. του Συνδέσμου Αιγυπτιωτών, καθώς μέλη και φίλοι του Συνδέσμου.

Η ομιλία της καθηγήτριας Μ. Τομαρά – Σιδέρη:

Η ιστορία του Αιγυπτιώτη Ελληνισμού ως  πτυχή της Αιγυπτιακής ιστορίας

                  Παναιγύπτια, τεύχος 185, Ιούλιος – Αύγουστος – Σεπτέμβριος 2017

 

Βιβλίο: Ευεργετισμός και Νεοελληνική Πραγματικότητα

Απο την Εφημερίδα Τα Νεα (24/3/2017)

Το προφίλ των ευεργετών – Βιβλίο 

Ματούλα Τομαρά-Σιδέρη

Το προφίλ των ευεργετών

Η καθηγήτρια Ιστορικής Δημογραφίας του Παντείου περιγράφει την ελληνική και διεθνή κοινωνική ελίτ που υποκατέστησε τις συλλογικότητες και διεκπεραίωσε κοινωνικό έργο

Η Ματούλα Τομαρά-Σιδέρη είναι καθηγήτρια στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τα ερευνητικά και συγγραφικά της ενδιαφέροντα προσανατολίζονται στον Ελληνισμό της Αιγύπτου, στην ιστορία της ελληνικής διασποράς στην Αφρική και στο φαινόμενο του παροικιακού ευεργετισμού
Τους συναντάμε σε κάθε μας βήμα: από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο έως το Μουσείο Μπενάκη, από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο έως το Καλλιμάρμαρο και από το Ωδείο Αθηνών έως τη Σιβιτανίδειο Σχολή και το Πεδίον του Αρεως. Υπήρξαν πλούσιοι έμποροι, επιτυχημένοι βιομήχανοι, ισχυροί τραπεζίτες. Είναι εκείνοι που «υπερέβησαν το παραδοσιακό συλλογικό “εμείς” και προσδιόρισαν τον εαυτό τους ως ιδιότυπο ατομικό “εγώ”, το οποίο επωμίζεται σκοπούς και έργα στη θέση της συντεταγμένης Πολιτείας. Εκείνοι που πραγματοποίησαν μια προσωπική διαδρομή με όρους ατομικής εποποιίας και ευποιίας στην υπηρεσία του κοινού αγαθού». Με μια λέξη, είναι οι ευεργέτες.
Με αυτούς τους Ελληνες που κατάφεραν να διακριθούν στις παροικίες – από την Καλκούτα μέχρι την Οδησσό και από το Κάιρο μέχρι τη Μοζαμβίκη – ασχολείται η μελέτη της καθηγήτριας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Ματούλας Τομαρά-Σιδέρη «Ευεργετισμός και νεοελληνική πραγματικότητα» (εκδ. Κέρκυρα – economia), δίνοντας έμφαση στην αιγυπτιώτικη ελληνική παροικία.
Γραμμένο με τη λογική εγχειριδίου το συγκεκριμένο βιβλίο, για να μας «συστήσει» τόσο τον τρόπο σκέψης των ευεργετών όσο και το ευρύτερο πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον που επέτρεψε την εμφάνισή τους, βασίστηκε σε στοιχεία και πληροφορίες που προέκυψαν από τις διαθήκες και τα κληροδοτήματά τους, τα προσωπικά και οικογενειακά τους αρχεία, τα θεσμικά αρχεία (σχολείων, υπουργείων, τραπεζών, εκκλησιών κ.λπ.) αλλά και από τον Τύπο.
Μέσω του υλικού αυτού επιχειρεί να σκιαγραφήσει το προφίλ τους: μέλη μιας κοινωνικής ελίτ, διεθνούς και ελληνικής, που «ανέλαβαν προσωπικά – υποκαθιστώντας τις συλλογικότητες – τη διεκπεραίωση ενός κοινωνικού έργου». Διανοούμενοι μάλιστα, ως παιδιά του Διαφωτισμού, ενδιαφέρθηκαν μεταξύ άλλων για τον εκσυγχρονισμό του εκπαιδευτικού συστήματος και για τις υποδομές υγείας.
Κι αν το βάρος πέφτει σαφώς στην πλούσια σε οικονομική δυνατότητα και ευεργετική δραστηριότητα ελληνική παροικία της Αιγύπτου, δεν λείπουν από τις σελίδες της μελέτης τα πολύ ενδιαφέροντα παραδείγματα και από άλλες περιοχές με μεγάλες ελληνικές κοινότητες και ενεργούς ευεργέτες.
Προσωπικές αδυναμίες, απογοητεύσεις από τους εκάστοτε αποδέκτες της ευεργεσίας, ανάγκη για αναγνώριση και ανταποδοτικότητα από την κοινωνία, όπως παρουσιάζονται, είναι τα στοιχεία που αναδεικνύουν την ανθρώπινη διάσταση των ευεργετών, αυτών των αγνώστων που το όνομά τους έχει ταυτιστεί με μαρμάρινους ανδριάντες και δημόσια κτίρια προσφέροντας ένα πλεονέκτημα στην έκδοση, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις δεν έχει αποφύγει την επαναφορά των ίδιων θεμάτων σε επόμενες σελίδες. Η παράθεση αποσπασμάτων από τις πηγές, με την γοητεία που πολλές φορές διακρίνει τον λόγο της εποχής, καθιστά το βιβλίο ευχάριστο και στον μη ειδικό αναγνώστη.
Στα πλεονεκτήματα πρέπει να αναφερθεί και η σαφής διάκριση ανάμεσα σε όρους που συχνά συγχέονται όπως η σχέση ευεργέτη και φιλανθρώπου και ευεργέτη και εθελοντή. Η συγγραφέας ξεκινά από τον 18ο αι. και ακολουθώντας σαφώς μια χρονολογική παρουσίαση του ευεργετισμού φτάνει έως τις μέρες μας και καταγράφει τη βασική αλλαγή: το πέρασμα από την προσωπική στην ιδρυματική ευεργεσία.
Αναδημοσίευση απο εδώ

Ευεργετισμός και νεοελληνική πραγματικότητα

Αναδημοσίευση από την Εφημερίδα των Συντακτών

Μιχαήλ ΤοσίτσαςΜιχαήλ Τοσίτσας

Κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «Κέρκυρα-economia» το συμπυκνωμένο βιβλίο «Ευεργετισμός και νεοελληνική πραγματικότητα», που προστέθηκε στην πλούσια προσωπική βιβλιογραφία της πανεπιστημιακής λειτουργού του Παντείου Πανεπιστημίου, Ματούλας Τομαρά-Σιδέρη, την οποία είχα την τύχη να γνωρίσω πριν από είκοσι χρόνια και από τότε να επικοινωνούμε, ανταλλάσσοντας απόψεις για διάφορα θέματα, κυρίως όμως για την παρουσία των Ελλήνων στην Αίγυπτο.

Γι’ αυτό ένιωσα ιδιαίτερη χαρά, όταν στο νέο της βιβλίο διάβασα με συγκίνηση ότι «η πιο παραδειγματική ίσως περίπτωση του παροικιακού ευεργετισμού αντιστοιχεί στον Αιγυπτιώτη Ελληνισμό», του οποίου τα ευεργετήματα γνώρισα ιδίοις όμμασι και κυρίως στη γενέτειρά μου Αλεξάνδρεια, όπου έζησα τέσσερις δεκαετίες μέχρι τον επαναπατρισμό και την εγκατάστασή μου στην Ελλάδα.

Στο σημείο αυτό, γνωρίζοντας την ευγένεια της αγαπητής φίλης Ματούλας, θα ήθελα να προσθέσω με την άδειά της μερικές βιωματικές πληροφορίες από τα παιδικά μου χρόνια μέσα σε αυτά τα ιδρυματικά ευεργετήματα.

Ως «παπαδάκι» υπηρέτησα την εκκλησία του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, η οποία λειτούργησε ένα χρόνο μετά την επίσημη οργάνωση της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας (1844), όταν ήμουν για πρώτη χρονιά μαθητής (1940) στη γειτονική Τοσιτσαία Σχολή, που ιδρύθηκε το 1854, ενώ σχεδόν δίπλα της θα ιδρυθεί το Αβερώφειο Παρθεναγωγείο (1897).

Αλέξανδρος ΠάντοςΑλέξανδρος Πάντος |

Ως γυμνασιόπαιδο φοίτησα στο Αβερώφειο Γυμνάσιο (1880-81), που «λειτουργοῦσε ὡς πλῆρες τετρατάξιο Γυμνάσιο, ἀναγνωρισμένο ἀπὸ τὴν Ἑλληνικὴ Κυβέρνηση σὰν ἴσο μὲ τὰ γυμνάσια τῆς πατρίδας», για να αποφοιτήσω, αφού εν τω μεταξύ είχε γίνει εξατάξιο (1946).

Ως εκπαιδευτικός ήμουν μέλος του διδακτικού προσωπικού του Αβερωφείου Γυμνασίου επί σειρά ετών, διδάσκοντας συνάμα και σε εκπαιδευτήρια, που βρίσκονταν στο ίδιο οικοδομικό τετράγωνο του Chatby, όπως η Σαλβάγειος Επαγγελματική Σχολή (1907), αργότερα και Εμπορική, το Μπενάκειο Ορφανοτροφείο Θηλέων (1909), η Ζερβουδάκειος Σχολή (1911) και το Κοτσίκειο Νοσοκομείο, όπου νοσηλεύτηκα με στοργή στα μαθητικά μου χρόνια.

Τα έργα αυτά των απόδημων Ελλήνων στην Αίγυπτο (Αλεξάνδρεια και Κάιρο), αλλά και σε άλλες χώρες μετανάστευσης είναι επιτεύγματα του ευεργετισμού, για την έννοια του οποίου η διαπρεπής ερευνήτρια γράφει ότι «οι πράξεις ενός ευεργέτη και η ιδεολογία του ευεργετισμού είναι καρπός των προσωπικών ιδιομορφιών και της ψυχολογικής λειτουργίας ενός μεμονωμένου ατόμου.

»Είναι συστηματικά παράγωγα που αναδύονται ως ιστορική ιδιαιτερότητα στο πλαίσιο μιας διαλεκτικής αλληλεπίδρασης ανάμεσα σε μια κοινωνική και πολιτισμική δυναμική από τη μια και ορισμένα γνωρίσματα της προσωπικότητας ορισμένων ατόμων από την άλλη».

Μαρίκα ΚαζούληΜαρίκα Καζούλη |

Τη σχέση αυτή καλλιέργησε κυρίως ο απόδημος Ελληνισμός, του οποίου «φυτώριο και κοιτίδα» υπήρξε ο Αιγυπτιώτης Ελληνισμός, αφού οι Ελληνες πάροικοι οργανώθηκαν σε κοινότητες και φρόντισαν να καλύψουν τις ανάγκες της παροικίας χτίζοντας εκκλησίες και σχολεία.

Στον τομέα της κοινωνικής πρόνοιας και αρωγής ίδρυσαν ορφανοτροφεία, νοσοκομεία, βρεφοκομεία και γηροκομεία, με αποτέλεσμα να ανυψωθεί το επίπεδο ζωής της παροικίας, να αναπτυχθεί η ιδιαιτερότητα του πολιτισμικού της χαρακτήρα και να εδραιωθεί το αίσθημα της εθνικής ταυτότητας και συνείδησης στον εκτός του περιορισμένου Ελληνικού κράτους παροικιακό χώρο».

Τα εντυπωσιακά αυτά επιτεύγματα καθώς και άλλα των Ελλήνων παροίκων της Αιγύπτου καταγράφονται με σεβασμό και αγάπη από τη δόκιμη συγγραφέα στο τελευταίο πνευματικό της πόνημα, δίνοντας και την επίσης σημαντική πληροφορία ότι «τις ίδιες λειτουργίες βεβαίως συναντάμε στο παράδειγμα των Ελλήνων ευεργετών της Ρουμανίας, της Αυστροουγγαρίας και της Ρωσίας τον 18ο και 19ο αιώνα», χρονικό διάστημα, κατά το οποίο τόσο αυτοί όσο και οι Αιγυπτιώτες ευεργέτες δημιούργησαν σημαντικά έργα, όχι μόνο στη χώρα αποδημίας τους και στον ιδιαίτερο τόπο καταγωγής, αλλά κυρίως στην κοινή τους πατρίδα, την Ελλάδα.

Γεώργιος ΑβέρωφΓεώργιος Αβέρωφ |

«Το ελληνικό παροικιακό φαινόμενο κατά τον 19ο και 20ό αιώνα συνιστά προνομιακή και παραδειγματική κοιτίδα του ευεργετισμού και αναδεικνύει τη σημασία του για τη συγκρότηση του νεότερου ελληνισμού», σε μια εποχή μάλιστα που «έχουν αλλάξει οι κλίμακες των κοινωνικών αναγκών και της πρακτικής του ευεργετισμού.

Δημιουργήθηκαν τα ιδρύματα, τα οποία μεταβάλλουν την επιχειρηματική πλευρά της ευεργεσίας με αποτέλεσμα να «αναδύεται η ιδεολογία και η πρακτική του “ιδρυματικού” ευεργετισμού, που γρήγορα εξελίχθηκε σε έναν ευεργετισμό μεγάλης πλανητικής κλίμακας».

Ολοκληρώνοντας την παρουσίαση του βιβλίου αυτού, είναι «καρπός πολυετούς έρευνας και μελέτης» και «εκθέτει συστηματικά ιστοριογραφικό υλικό σχετικά με την ευεργετική πρακτική, ιστορικές αναλύσεις για το φαινόμενο του ευεργετισμού και εννοιοποίηση της μορφής του ευεργέτη στο ιστορικό πλαίσιο της ύπαρξής του», μελετώντας «το νέο ελληνικό παροικιακό φαινόμενο με βάση κυρίως το παράδειγμα του Αιγυπτιώτη Ελληνισμού».

Γεώργιος ΓούσιοςΓεώργιος Γούσιος |

Στη συνέχεια «μελετάμε την ευεργετική ιδεολογία, λειτουργία και πρακτική», ενώ «στο τρίτο, τέλος, κεφάλαιο μελετάμε τις σύγχρονες μορφές της ευεργεσίας», όπως μας ενημερώνει η συγγραφέας.

Η πολύπλευρη καθηγήτρια έχει να παρουσιάσει μια πλούσια βιβλιογραφική συγκομιδή, αποτέλεσμα αναδίφησης και παρουσίασης ορισμένων θεμάτων, όπως είναι η «Ιστορία του Παροικιακού Ελληνισμού και Ευεργετισμού και Ιστορία των Νοοτροπιών», αποτέλεσμα της επιστημονικής ιχνηλασίας, καθώς και της έντονης επιθυμίας της να μεταλαμπαδεύσει το απόθεμα των γνώσεών της στη φοιτητική νεολαία και να προσφέρει στην επιστήμη το μερίδιο της προσωπικής της ευθύνης.

*Φιλόλογος, συγγραφέας

Απόστολος Νικολάου Πάντος: Το οικογενειακό μας δέντρο Πήλιο – Αμπού Κερκάς – Αλεξάνδρεια – Βασιλεία

 «Η οικογένεια Πάντου είναι οικογένεια της διασποράς », έτσι αρχίζει ο Απόστολος Πάντος την εξιστόρηση της συγκρότησης και διαδοχής των γενεών στην οικογένειά του, στο πλαίσιο των σχέσεων της και με άλλες οικογένειες και προσωπικότητες της Ελληνικής διασποράς και του ευρύτερου κόσμου.

               Κορμός της αφήγησης είναι τα δημογραφικά συμβάντα ( γεννήσεις, γάμοι, θάνατοι, γεωγραφικές μετακινήσεις ). Αυτά συμπληρώνονται από αναφορές σε οικονομικές,  κοινωνικές αλλά και προσωπικές πληροφορίες γύρω από τα πρόσωπα, τα οικογενειακά και επιχειρηματικά δίκτυα, τις ευεργετικές χειρονομίες, καθώς και τις συνθήκες στις οποίες αυτή η παραδειγματική οικογένεια της διασποράς ταξίδεψε μέσα στην ιστορία.

   Εύχομαι το παράδειγμα του Απόστολου Ν. Πάντου να το ακολουθήσουν και άλλοι καταθέτοντας αντίστοιχο υλικό, το οποίο μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμο τόσο για την επιστήμη της ιστορίας όσο και για την εθνική και κοινωνική μας αυτογνωσία.

Πατήστε στον ακόλουθο σύνδεσμο για να κάνετε λήψη του αρχείου

Απόστολος Νικολάου Πάντος: Το οικογενειακό μας δέντρο Πήλιο – Αμπού Κερκάς – Αλεξάνδρεια – Βασιλεία

Αθήνα 25 Ιανουαρίου 2017

Ματούλα Τομαρά-Σιδέρη

Καθηγήτρια Παντείου Πανεπιστημίου

Βιβλιοκριτική

Ο ευεργετισμός ως ιδεολογία

Γράφει η Πέρσα Κουμούτση

 

eyergetismos«Ευεργετισμός και νεοελληνική πραγματικότητα» της Ματούλας Τομαρά- Σιδέρη, εκδόσεις Κέρκυρα, σελ. 128

 

«Ευεργετισμός και Νεοελληνική πραγματικότητα», αποτελεί μια ακόμα σημαντική μελέτη της καθηγήριας του Παντείου Πανεπιστήμιου, Ματούλας Τομαρά- Σιδέρη για τον ευεργετισμό, τις ρίζες και τις προεκτάσεις του. Στην εν λόγω μελέτη, Ιστορία, ιδεολογία, λειτουργίες, προσωπικοί και κοινωνικοί μηχανισμοί της ευεργετικής πρακτικής αναλύονται διεξοδικά στο πλαίσιο της θεωρίας έτσι όπως διατυπώνεται από τη συγγραφέα- μελετήτρια, ότι οι ευεργέτες της αντιπροσωπεύουν οργανικούς διανοούμενους της αστικής τάξης της εκάστοτε παροικίας, τόσο κατά την εποχή της ιστορικής ανόδου της, όσο και στη σημερινή εποχή της παγκόσμιας κυριαρχίας της. Στο βιβλίο ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να διαβάσει για τους κορυφαίους επιχειρηματίες της διασποράς που έζησαν και υπηρέτησαν την κοινοτική οργάνωση και τον κοινοτισμό, όπως επίσης για το τι ακριβώς συνιστά μια “ευεργετική” δραστηριότητα η πρακτική, καθώς κατά την άποψη της συγγραφέως ο ευεργετισμός δεν είναι απλώς ατομική ιδιαιτερότητα, ροπή ή ευαισθησία προς το κοινωνικό σύνολο, αλλά αποτελεί ιδεολογία. Η ίδια αναφέρει: «Ο ευεργέτης επωμίζεται σκοπούς και έργα στη θέση της συντεταγμένης πολιτείας, συλλογικοτήτων και θεσμών. Πραγματοποιεί μια προσωπική διαδρομή με όρους ατομικής εποποιίας και ευποιίας στην υπηρεσία του κοινού αγαθού. Η ευεργεσία γι” αυτόν συνιστά συστατικό πάθος που επικαθορίζει την ατομική και συλλογική λειτουργία του.» Το βιβλίο εστιάζει επίσης και σε μια ακόμα σημαντική πτυχή του ευεργετισμού, εκείνη του λεγόμενου «Γυναικείου Ευεργετισμού», αναδεικνύοντας με γλαφυρό τρόπο τη γυναικεία υποκειμενικότητα στο πλαίσιο αυτό (του ευεργετισμού), στο μέτρο φυσικά που η γυναίκα ήταν το χρηματοφόρο υποκείμενο. Το βιβλίο έχει ήδη τύχει μεγάλης αποδοχής στο εξωτερικό και μεταφράζεται στα αγγλικά και τα γαλλικά.

 

Ματούλα Τομαρά-Σιδέρη

Ματούλα Τομαρά-Σιδέρη

 

Σύντομο βιογραφικό σημείωμα:  Η Ματούλα Τομαρά-Σιδέρη είναι πτυχιούχος της Παντείου ΑΣΠΕ. Ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές ιστορίας, ιστορικής δημογραφίας και κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Paris-I- Σορβόννη και στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales.
Ως αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πάντειο Πανεπιστήμιο διδάσκει ιστορική δημογραφία, ιστορία των νοοτροπιών και τοπική αυτοδιοίκηση στο πολιτικό σύστημα. Έχει γράψει πολλά άρθρα και μελέτες. Τα ερευνητικά και συγγραφικά της ενδιαφέροντα προσανατολίζονται στον ελληνισμό της Αιγύπτου, στην ιστορία της ελληνικής διασποράς στην Αφρική και στο φαινόμενο του παροικιακού ευεργετισμού.

 

Βιβλιογραφία:

Βιβλία/μελέτες: επιλογή

  • Ο πληθυσμός της Λευκάδας τον 19ο αιώνα (διδακτορική διατριβή, 1985)
  • Συγκρότηση και διαδοχή των γενεών στην Ελλάδα τον 19οαιώνα: η δημογραφική τύχη της νεότητας (Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας,1986)
  • Ανώτατη εκπαίδευση και κοινωνική επιλογή (Εκδόσεις Παπαζήση, 1991)
  • Ιστορική Δημογραφία: από τις δημογραφικές διαδικασίες στις συλλογικές νοοτροπίες και συμπεριφορές (Εκδόσεις Παπαζήση,1998)
  • Η ελληνική τοπική αυτοδιοίκηση (Εκδόσεις Παπαζήση,1999).
  • Ευεργετισμός και προσωπικότητα: Ευεργέτες Έλληνες του Καΐρου (Εκδόσεις Παπαζήση, 2002)
  • Αλεξανδρινές οικογένειες: Χωρέμη-Μπενάκη -Σαλβάγου, Εκδόσεις Κέρκυρα, 2004) που βραβεύτηκε το 2006 από την Ακαδημία Αθηνών
  • Οι Έλληνες του Καΐρου (Εκδόσεις Κέρκυρα, 2007)
  • Women Gender and Diasporic Lives Lexington Books, 2009)
  • Κατάλογος του Ιστορικού Αρχείου της Ελληνικής Κοινότητας Καΐρου (2010)
  • Ο Αιγυπτιώτης Ελληνισμός στους Δρόμους του Βαμβακιού (Εκδόσεις Κέρκυρα,2011)

*Αναδημοσίευση από τον ιστότοπο fractalart.gr

Ευεργετισμός και Νεοελληνική πραγματικότητα

 

Η καθηγήτρια και πρόεδρος της Εταιρείας Μελέτης Ελληνικής Διασποράς στη διάλεξη για τον Ευεργετισμό και τη Σύγχρονη Ελλάδα, βασισμένη στο βιβλίο Ευεργετισμός και Νεοελληνική Πραγματικότητα που σύντομα θα κυκλοφορήσει και στα Αγγλικά. Η διάλεξη πραγματοποιήθηκε στη Βασιλεία της Ελβετίας υπό την αιγίδα του Πολιτιστικού Κύκλου των Φίλων της Ελλάδας.

Η καθηγήτρια και πρόεδρος της Εταιρείας Μελέτης Ελληνικής Διασποράς Ματ. Τομαρά – Σιδέρη στη διάλεξη της για τον Ευεργετισμό και τη Σύγχρονη Ελλάδα, βασισμένη στο βιβλίο της Ευεργετισμός και Νεοελληνική Πραγματικότητα που σύντομα θα κυκλοφορήσει και στα Αγγλικά. Η διάλεξη πραγματοποιήθηκε στη Βασιλεία της Ελβετίας από τον Πολιτιστικό Κύκλο των Φίλων της Ελλάδας.

Ολόκληρη η ομιλία στα Ελληνικά και Γερμανικά.

Rethinking the “Europeanness” of Greek-Australians

Below we reproduce with permission an email we received from Mr Dimitri Gonis

RETHINKING THE “EUROPEANNESS” OF GREEK-AUSTRALIANS

MICHÁLIS S. MICHAEL AND DIMITRI GONIS

Introduction

The 2010 Greek economic crisis2 and its manifestation in Australia’s social discourse has underscored, once again, the complex and multifaceted presence of Greeks in Australia.3 Now entering its second and third generations since the mass migration of the 1950s and 1960s, the 2011 Census recorded 99,937 (0.5% of total Australian population – hereafter AP) Greece-born people living in Australia with 378,270 (1.8% AP) claiming Greek ancestry, and 383,400 (1.9% AP) declared as belonging to the Greek Orthodox faith. However, informal sources estimate the Greek-Australian community to be as large as 600,000- 700,000 (Department of Immigration and Border Protection 2014; Tamis 2001, 387).4 Whether from the “custodian” site of western civilization or one of the most dynamic migrant communities, Greeks occupy a unique place in contemporary Australia. In addition to its links to Greece, and by implication, as a conduit to the European project, the Greek-Australian community’s transient, historical and spatial delineations—including its Mediterranean, Hellenic, Hellenistic, Roman, Byzantine, Ottoman and Orthodox lineages—renders it exceptional when discussing Australia’s European communities. By accentuating these nuances and interpreting them from a critical Eurocentric perspective, this chapter grapples with a series of epistemological questions relating to hyphenated GreekAustralia, at the centre of which is its claim to “Europeanness” as caught within the binary that divides the West from the East.5 But first we need to contextualise our definitional understanding of “Europeanness”. In understanding “Europeanness”, in terms of the ideological development of Greek nationhood, we need to treat Greek “Europeanness” as a subset of—or at least in tandem with—European Rethinking the “Europeanness” of Greek-Australians 3 “Europeanness”, rather than as a separate ontology. After all, Greece’s European ideological orientation took form 50 years prior to the formation of the modern Greek state (Liakos 2008, 204-5). However, from the very outset, Greek nation-builders found themselves, as Hugh Seton-Watson (1977, 112) reminds us, “divided between the followers of the Enlightenment and traditional Orthodoxy”. Greece’s historical and cultural demeanour may lie in the East, but with its national transfiguration it severed its Anatolian linkages that founding fathers such as Rígas Velestinlís (Feraíos) and Adamántios Koraïs viewed as an embarrassment. Paris-based Koraïs, in particular, sought Greek emancipation from the double yoke of Turkish Ottomanism and the obscurantism of the Orthodox Church (Clogg 2010, 28). Greece’s turn to Europe was, in essence, a deliberate embracing of what was then seen as modernity; its institutions and the European rendition of history and geopolitics. Greek “Europeanness” was an evolving construct grounded in eighteenth and nineteenth century European neoclassicism and romanticism which sought to resurrect an idealised rendition of ancient Hellenism through modern institutions, practices and precepts (Horrocks 2014). Such aspirations would ultimately lead in 1832 to the establishment of the Modern Greek nation-state—very much a European construct and an antidote to four centuries of Ottoman oriental subsistence. The re-constructed and nationalised “Hellene” was adulated with a reimagined likeness to its glorious ancient ancestors, as a conduit and continuer of their legacy. This in turn consigned Greeks to a role as custodians of Western (European) civilization. Throughout their history, Greeks have struggled to measure up to the “European invitation”. Convinced of belonging to the West, Greek elites sought to negate the contractions that stemmed from their Oriental and Orthodox lineages and leanings, manufacturing a more “European” “sophisticated” Greek demeanour that purged their Greek culture from all its Ottoman-Eastern vestiges. In this context, Greek Europeanness needs to be viewed as the distilling of an occidental dialectical process that sought to modernise whilst “de-orientalising”. It is within these conflictual parameters that, in both Greece and its diaspora, Modern Greek identity continues to negotiate its Europeanness. While at the very heart of this inquiry are broader ontological considerations of what it means to be a Greek-Australian, this chapter concerns itself with one particular facet: how do Greeks in Australia negotiate their Europeanness? From this core query, a set of sub-questions emerge: What nuances shape—and reshape—identity group formation in a third party setting such as Australia? How does the nexus between the 4 Chapter One original homeland and the adopted hostland impact upon notions of Europeanness amongst Greek-Australians? How has the Europeanization of Greece and Cyprus, as Greek “Metropolitan Centres” (Niotis 1999, 5), affected Greek-Australian perceptions of themselves? And, how does Europeanness (by now a metaphor for the East-West identity predicament), manifest itself for Greeks from different demographic settings (regional, urban, rural) and chronological periods of departure/settlement? These are some of the questions that we will attempt to deliberate on in our survey of the Greek-Australian community as a European diaspora. This chapter makes the case that, if Greek-Australians are to navigate/negotiate their “Europeanness” at all successfully, they will need to forge a sustained and multi-dimensional dialogue with their Anatolian/Eastern predisposition, of the kind that has so far eluded them in their one-dimensional engagement with Europe. Simply put, this will need to be a dialogue that engages not just the political, social, financial, intellectual and cultural leaders of the homeland (Greece and the Republic of Cyprus), but also their respective diasporas in ways that are mutually reinforcing. In this respect, the Greek-Australian community is geoculturally well situated. The dialogue itself will need to be multifaceted, connecting traditional identity concerns with emerging transnational cultural challenges, of which cultural hybridity is but its most striking manifestation. It will also need to reflect upon the evolving social fabric and economic structure of Europe, Asia and Australia with a view to identifying fruitful avenues of collaboration and importantly, ways of negotiating the undeniable cultural and political distance that separates them

Read more: The European Diaspora in Australia

Πρόσκληση

Ο “Πολιτιστικός Κύκλος των φίλων της Ελλάδας” στη Βασιλεία της Ελβετίας διοργανώνει διάλεξη με εισηγήτρια την καθηγήτρια Ματ. Τομαρά – Σιδέρη και τίτλο:

                  Οι Έλληνες της διασποράς και οι δραστηριότητές τους           στο έργο της φιλανθρωπίας/ευεργετισμού 

Παρασκευή 4 Νοεμβρίου 2016, στις 19.30 Skulpturhalle, Mittlere Strasse 17, Basel http://www.kulturverein‐griechenland.ch/

Κατεβάστε την Πρόσκληση